Đau đầu cụm: Cơn đau “hành hạ” từng đợt, phải làm sao?

Đau đầu cụm là một trong những dạng đau đầu dữ dội và khó chịu nhất, thường khiến người bệnh không thể nghỉ ngơi hay sinh hoạt bình thường. Cơn đau xuất hiện theo từng cụm thời gian, kèm theo các triệu chứng như đỏ mắt, nghẹt mũi và bồn chồn không yên.

Đau đầu cụm là gì?

Đau đầu cụm (Cluster headache) là một dạng đau đầu nguyên phát hiếm gặp nhưng cực kỳ dữ dội. Cơn đau thường xuất hiện theo từng đợt (cụm) trong một khoảng thời gian nhất định, có thể kéo dài vài tuần đến vài tháng. Đặc điểm của đau đầu cụm là đau nhói, khu trú sâu bên trong hoặc xung quanh một bên mắt, thường đi kèm với các triệu chứng ở mặt như chảy nước mắt, nghẹt mũi hay chảy nước mũi.

Triệu chứng điển hình của đau đầu cụm

Các triệu chứng đau đầu cụm thường xuất hiện đột ngột, không có dấu hiệu báo trước. Cơn đau thường xảy ra vào cùng một thời điểm trong ngày, đặc biệt là vào ban đêm. Một số biểu hiện điển hình bao gồm:

• Đau dữ dội, rát hoặc như dao đâm, thường chỉ ở một bên đầu, quanh hốc mắt.
• Mắt đỏ, chảy nước mắt, mí mắt sụp ở bên bị đau.
• Nghẹt hoặc chảy nước mũi cùng bên.
• Đổ mồ hôi mặt hoặc trán.
• Bồn chồn, không thể ngồi yên trong cơn đau.

Mỗi cơn đau thường kéo dài từ 15 phút đến 3 tiếng và có thể xảy ra nhiều lần trong ngày.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân chính xác của đau đầu cụm vẫn chưa được xác định rõ. Các chuyên gia cho rằng hiện tượng này có liên quan đến hoạt động bất thường ở vùng dưới đồi (hypothalamus) – khu vực não điều phối đồng hồ sinh học và chu kỳ ngủ – thức của cơ thể. Điều này lý giải vì sao các cơn đau thường bùng phát vào cùng một thời điểm trong ngày hoặc cùng mùa trong năm.

Một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc đau đầu cụm bao gồm:

• Giới tính: Nam giới có nguy cơ cao hơn nữ giới gấp 3–4 lần.
• Độ tuổi: Bệnh thường khởi phát trong khoảng từ 20 đến 50 tuổi, nhưng cũng có thể gặp ở mọi lứa tuổi.
• Tiền sử gia đình: Nếu người thân trong gia đình từng mắc đau đầu cụm, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn.
• Thói quen hút thuốc: Hầu hết người bị đau đầu cụm đều có tiền sử hút thuốc, dù chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy hút thuốc là nguyên nhân trực tiếp.
• Uống rượu: Trong giai đoạn đang có cụm đau, chỉ một lượng nhỏ rượu cũng có thể kích hoạt cơn đau.
• Yếu tố môi trường: Ánh sáng mạnh, thay đổi thời tiết đột ngột, mùi hóa chất hoặc tiếng ồn lớn có thể là tác nhân khởi phát cơn đau ở một số người.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Do đau đầu cụm có biểu hiện tương đối đặc trưng và dữ dội, người bệnh thường cảm thấy hoang mang hoặc nhầm lẫn với các dạng đau đầu khác như migraine hoặc đau do tăng huyết áp. Bạn nên đi khám bác sĩ ngay nếu:

• Cơn đau đầu tái đi tái lại trong một khoảng thời gian nhất định, đặc biệt là vào ban đêm.
• Cơn đau tập trung dữ dội ở một bên đầu, thường kèm theo đỏ mắt, chảy nước mắt hoặc nghẹt mũi cùng bên.
• Cảm giác đau quá mạnh khiến bạn bồn chồn, không thể nằm nghỉ.
• Đau đầu đi kèm với các triệu chứng bất thường như yếu liệt cơ, thay đổi thị lực, nói khó hoặc mất thăng bằng – đây có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nguy hiểm khác như đột quỵ hoặc khối u não.

Khám và điều trị sớm không chỉ giúp kiểm soát tốt cơn đau mà còn phòng ngừa những biến chứng thần kinh hoặc ảnh hưởng tâm lý kéo dài.

Chẩn đoán và điều trị đau đầu cụm

Chẩn đoán

Việc chẩn đoán đau đầu cụm chủ yếu dựa trên mô tả triệu chứng lâm sàng. Bác sĩ sẽ khai thác kỹ thông tin về:

• Vị trí đau.
• Tính chất và tần suất cơn đau.
• Thời điểm khởi phát.
• Triệu chứng đi kèm như sụp mí, đỏ mắt hay nghẹt mũi.

Sau đó, các phương pháp cận lâm sàng như chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc CT scan não sẽ được chỉ định để loại trừ các nguyên nhân tổn thương thực thể khác như u não, xuất huyết hay phình mạch máu não.

Điều trị

Điều trị đau đầu cụm chia thành hai hướng chính: cắt cơn đau nhanh chóng và phòng ngừa tái phát.

Cắt cơn đau cấp

• Thở oxy tinh khiết 100% qua mặt nạ trong vòng 15–20 phút: đây là một trong những biện pháp hiệu quả, an toàn và ít tác dụng phụ.
• Triptan (đặc biệt là Sumatriptan tiêm dưới da hoặc Zolmitriptan xịt mũi): giúp cắt cơn nhanh chóng trong vòng vài phút.
• Thuốc gây co mạch khác có thể được cân nhắc tùy theo thể trạng người bệnh.

Phòng ngừa tái phát cụm đau

• Verapamil – thuốc chẹn kênh canxi, là lựa chọn hàng đầu trong điều trị dự phòng.
• Prednisone (corticoid liều ngắn) có thể dùng trong giai đoạn khởi đầu để ngăn chặn cụm đau.
• Lithium hoặc các thuốc chống động kinh như topiramate có thể được xem xét trong trường hợp đau đầu cụm mạn tính hoặc tái phát nhiều lần.
• Đối với các trường hợp kháng trị, có thể cân nhắc các biện pháp kích thích dây thần kinh chẩm, phẫu thuật thần kinh hoặc tiêm gây tê hạch chân bướm.

Việc điều trị nên được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa thần kinh để tối ưu hiệu quả và hạn chế tác dụng phụ.

Kết luận

Đau đầu cụm là tình trạng hiếm nhưng cần nhận diện và điều trị đúng cách để tránh ảnh hưởng đến cuộc sống. Việc thăm khám chuyên khoa thần kinh và tuân thủ điều trị sẽ giúp kiểm soát cơn đau hiệu quả và phòng ngừa tái phát.

Phòng khám Đa khoa Vietlife là địa chỉ uy tín trong điều trị đau đầu với đội ngũ PGS, TS, BS đầu ngành trong lĩnh vực thần kinh. Tại đây, bệnh nhân được thăm khám kỹ lưỡng và xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa, bao gồm điều chỉnh lối sống, sử dụng thuốc phù hợp và các phương pháp hỗ trợ. Với kinh nghiệm điều trị thành công cho hàng nghìn bệnh nhân, Vietlife cam kết giúp bạn cải thiện sức khỏe não bộ và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Đặt lịch khám ngay để được thăm khám trực tiếp bởi các bác sĩ, chuyên gia hàng đầu tại Phòng khám Vietlife. Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY.